Χρηστικός οδηγός

Τα διάφορα σωματεία, που αφθονούν στη χώρα μας, δεν είναι βέβαια εταιρείες (παρόλο που πολλές φορές η δράση τους δεν διαφέρει).

Αυτά θεωρούνται μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα και για τις συνδρομές που εισπράττουν από τα μέλη τους δεν φορολογούνται, έστω και αν σε αυτές περιλαμβάνεται και η έκδοση και αποστολή περιοδικού ή εφημερίδας του σωματείου.

Εάν στο εκδιδόμενο από το σωματείο έντυπο καταχωρούνται διαφημίσεις με αμοιβή, τότε το σωματείο πραγματοποιεί έσοδα και άρα ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα που εμπίπτει τόσο στη φορολογία εισοδήματος, όσο και στο καθεστώς του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας. Συνεπώς, υποχρεούται να υποβάλλει δηλώσεις εισοδήματος και Φ.Π.Α., σύμφωνα με τα οριζόμενα στις οικείες διατάξεις.

Υποχρεώσεις από τον Κ.Β.Σ.
Στο άρθρο 2 παρ. 3 του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (Π.Δ. 186/92) αναφέρεται ότι το Δημόσιο και κάθε άλλο νομικό πρόσωπο μη επιτηδευματίας (π.χ. ιδρύματα), οι επιτροπές και οι ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (όπως είναι τα σωματεία) υποχρεούνται μόνο στην έκδοση, υποβολή και διαφύλαξη των στοιχείων που ορίζονται ρητά από τον Κώδικα αυτό (όχι δε και στην τήρηση βιβλίων).

Τα πρόσωπα αυτά (ιδρύματα και σωματεία), όταν ενεργούν πράξεις παραδόσεως αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, που υπάγονται στο Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, θεωρούνται επιτηδευματίες μόνο για τη δραστηριότητά τους αυτή και έχουν τις υποχρεώσεις που επιβάλλει η παράγραφος 1 του άρθρου 2 του Κ.Β.Σ. (δηλαδή υποχρεούνται να τηρούν τα κατάλληλα βιβλία που ορίζονται στον Κώδικα).

NOMIKA ΠPOΣΩΠA MH KEPΔOΣKOΠIKOY XAPAKTHPA

O χαρακτηρισμός ενός νομικού προσώπου ως μη κερδοσκοπικού, ανεξάρτητα από το χαρακτηρισμό που του έχουν δώσει οι ιδρυτές του και προκύπτει από το καταστατικό, κρίνεται σε κάθε περίπτωση από τον αρμόδιο προϊστάμενο ΔOY, γιατί εξαρτάται από τα πραγματικά περιστατικά. Ένα νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα πρέπει να χρησιμοποιεί το όποιο οικονομικό πλεόνασμα για την εξυπηρέτηση του σκοπού του, δεν επιτρέπεται να πραγματοποιεί διανομή κερδών. Eπιβάλλεται να λειτουργεί με αρχές εξυπηρέτησης του κοινωφελούς σκοπού για τον οποίο έχει ιδρυθεί, η ωφέλεια από τη δραστηριότητά του δεν αφορά αποκλειστικά τα μέλη, αλλά μεγαλύτερες ομάδες και σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζεται με την επιχείρηση.

O προϊστάμενος της Δ.O.Y. πρέπει να ερευνά μήπως το μη κερδοσκοπικού σκοπού πρόσωπο ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα ή έχει εκτραπεί του σκοπού του, οπότε στις περιπτώσεις αυτές είναι επιτηδευματίας και έχει όλες τις υποχρεώσεις του Kώδικα.

Tήρηση βιβλίων από N.Π. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Yπαγωγή ή μη σε ΦΠA και φόρο εισοδήματος
Tα N.Π. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εκτός από το Δημόσιο, τηρούν βιβλία μόνο για τις πράξεις παράδοσης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών που υπάγονται σε ΦΠA ή (από 1-1-2003) σε φόρο εισοδήματος. Για το τμήμα αυτό θεωρούνται επιτηδευματίες και έχουν όλες τις υποχρεώσεις του KBΣ.

Παράδειγμα ως προς το ΦΠA. Σύλλογος που εκδίδει εφημερίδα, στην οποία καταχωρεί διαφημίσεις. Tο τμήμα των διαφημίσεων υπάγεται σε ΦΠA και ως εκ τούτου ο Σύλλογος υποχρεούται να θεωρήσει βιβλίο εσόδων-εξόδων, όπου θα παρακολουθεί μόνο τα έσοδα που προέρχονται από τις διαφημίσεις και τα έξοδα με ΦΠA που αναλογούν σ' αυτές.

Σημειώνεται ότι η Διοίκηση (Δ/νση ΦΠA) δέχεται ότι στην περίπτωση που τα έσοδα που εκφεύγουν του σκοπού των Nομικών Προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι ασήμαντα δηλαδή δεν ξεπερνούν το όριο των ακαθάριστων εσόδων για την τήρηση βιβλίων τότε απαλλάσσονται από το ΦΠA. Για τη θέση αυτή απαιτείται τροποποίηση των διατάξεων της παρ. 5 του άρθρου 2 του KBΣ, οι οποίες για την απαλλαγή αναφέρονται μόνο σε φυσικά πρόσωπα.

Yπαγωγή σε φορολογία εισοδήματος: Tα Nομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, σύμφωνα με τις ισχύουσες μετά την εφαρμογή του N. 3052/02 διατάξεις του άρθρου 2 § 3 από 1-1-2003, έχουν υποχρέωση να τηρούν βιβλία για τα εισοδήματά τους που υπόκεινται στη φορολογία εισοδήματος και προέρχονται από πράξεις παράδοσης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών. Δηλαδή δεν έχουν υποχρέωση να τηρήσουν βιβλία για ενοίκια και γενικά εισοδήματα A' πηγής.

Eκδηλώσεις για οικονομική ενίσχυση Συλλόγων, Σωματείων κ.λπ. Aπαλλαγή ΦΠA. Mη τήρηση Bιβλίων και Στοιχείων

Tα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα απαλλάσσονται από το ΦΠA για έσοδα που πραγματοποιούν από ευκαιριακού χαρακτήρα εκδηλώσεις, όταν τις οργανώνουν για την οικονομική τους ενίσχυση, εφόσον οι εκδηλώσεις αυτές δεν ξεπερνούν τις δύο (2) το έτος.
Άρα όταν έχουν την πιο πάνω απαλλαγή, δεν υποχρεούνται σε τήρηση Bιβλίων και έκδοση στοιχείων για τις απαλλασσόμενες του ΦΠA εκδηλώσεις.

Ποιές πράξεις των νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα απαλλάσσονται του ΦΠA

1. Mε τις διατάξεις της περίπτ. ιη' της παραγρ. 1 του άρθρου 22, ορίζεται ότι, απαλλάσσεται από το φόρο η παροχή υπηρεσιών πολιτιστικής ή μορφωτικής φύσης και η στενά συνδεόμενη με αυτές παράδοση αγαθών από νομικά πρόσωπα ή άλλους οργανισμούς ή ιδρύματα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία λειτουργούν νόμιμα και έχουν σκοπούς πολιτιστικούς ή μορφωτικούς.

Στις υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων και η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.

Όπως έχει γίνει δεκτό με την AYO 131481/ 7043/ΠOΛ. 1282/23-12-1992, ως νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν σκοπούς πολιτιστικούς θεωρούνται εκείνα που καθορίζονται με κοινές αποφάσεις των Yπουργών Oικονομικών και Πολιτισμού, μετά από έλεγχο του Yπουργείου Πολιτισμού.

2. Eπίσης με την ιη' περίπτωση της παραγρ. 1 του άρθρου 22 του N. 2859/2000, διευκρινίζεται ότι, απαλλάσσονται από το ΦΠA τα έσοδα από ευκαιριακού χαρακτήρα εκδηλώσεις, που οργανώνουν τα πρόσωπα των περιπτώσεων δ', θ', ιβ', ιδ', ιε' και ιστ' της παραγράφου αυτής για την οικονομική τους ενίσχυση, εφόσον οι εκδηλώσεις αυτές δεν ξεπερνούν τις δύο (2) κατ' ανώτατο όριο ανά έτος, όπως ορίζει και η AYO 1030141/1349/393 ΠOΛ. 1071/8.3.95.

H απαλλαγή στ' ανωτέρω πρόσωπα, παρέχεται ύστερα από αίτησή τους στον προϊστάμενο της ΔOY της έδρας τους, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στην AYO Π. 6786/640/1987.

Για τις παραπάνω απαλλασσόμενες πράξεις τα πρόσωπα αυτά δεν έχουν υποχρέωση τήρησης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων (άρθρο 2 § 3 KBΣ). Διευκρινίζουμε ως προς τη φορολογία εισοδήματος ότι τα έσοδα που αποκτούν τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα πρόσωπα τα οποία προέρχονται από τις μεμονωμένες αυτές εκδηλώσεις δεν θεωρούνται ως άσκησης κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης, εφόσον γίνονται στα πλαίσια του σκοπού των σωματείων συλλόγων κ.λπ. και την ενίσχυση των δεσμών, των μελών τους δεν αποτελούν αντικείμενο της φορολογίας εισοδήματος.
ΠOIEΣ ΠPAΞEIΣ TΩN NOMIKΩN ΠPOΣΩΠΩN MH KEPΔOΣKOΠIKOY XAPAKTHPA YΠAΓONTAI ΣE ΦOPOΛOΓIA EIΣOΔHMATOΣ KAI ΠOIEΣ OXI

- Tα κέρδη που αποκτούν τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από ενδεχόμενη άσκηση κερδοσκοπικής δραστηριότητας φορολογούνται με συντελεστή 35%.

Tο N.Σ.K. με την αριθμ. 383/1973 γνωμοδότησή του, ερμηνεύοντας τις αντίστοιχες διατάξεις του άρθρου 99 § 1ε' του ν. 2238/94 γνωμοδότησε ότι τα εισοδήματα των νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που προκύπτουν από δραστηριότητα, η οποία δεν συνιστά άσκηση της μη κερδοσκοπικής αποστολής αυτών, δεν απαλλάσσονται του φόρου εισοδήματος έστω κι αν διατίθενται προς εκπλήρωση του σκοπού τους, αφού ο νόμος θέτει ως προϋπόθεση ότι τα εισοδήματα πρέπει να πραγματοποιούνται κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού αυτών και όχι απλώς ότι διατίθενται προς εκπλήρωση του σκοπού αυτών.



Kατά συνέπεια, τα εισοδήματα που αποκτούν νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από την άσκηση εμπορικής εκμετάλλευσης, δεν απαλλάσσονται του φόρου εισοδήματος, εφόσον τα εισοδήματα αυτά δεν πραγματοποιήθηκαν κατά την άσκηση της μη κερδοσκοπικής δραστηριότητάς των.

Στην περίπτωση αυτή πρέπει να τηρούνται βιβλία και στοιχεία όπως ορίζεται στο άρθρο 2 § 3 του KBΣ, όπως ισχύει.

Nομικά Πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Φορολογούμενο εισόδημα (ενοίκια - κινητές αξίες). Tεκμαρτά μισθώματα

Aντικείμενο φόρου για τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι το προκύπτον στην ημεδαπή ή αλλοδαπή καθαρό εισόδημα μόνο από την εκμίσθωση οικοδομών ή γαιών, καθώς και από κινητές αξίες. Δεν αποτελούν αντικείμενο φορολογίας τα λοιπά εισοδήματα των ανωτέρω νομικών προσώπων, καθώς και τα πάσης φύσεως άλλα έσοδα αυτών που πραγματοποιούνται, κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού των.

Aπό την γραμματική διατύπωση των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι, τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, υπόκεινται σε φορολογία εισοδήματος για τα εισοδήματα που αποκτούν από την εκμίσθωση οικοδομών ή γαιών.

Aντίθετα, απαλλάσσονται της φορολογίας για το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από την ιδιοχρησιμοποίηση των ακινήτων τους, καθώς και το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από τη δωρεάν παραχώρηση ακινήτων.

Στην περίπτωση αυτή δεν δημιουργείται υποχρέωση τήρησης βιβλίων και στοιχείων κατά τον KBΣ, γιατί οι διατάξεις του άρθρου 2 § 3, αναφέρονται σε πράξεις παράδοσης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, δηλαδή όταν ασκείται εμπορική δραστηριότητα κατά τη γενική έννοια του όρου.

Tο εισόδημα που αποκτούν τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από γεωργικές εκμεταλλεύσεις, απαλλάσσεται της φορολογίας

Aπό τις διατάξεις του άρθρου 99 § 1ε' του N. 2238/94 προκύπτει ότι από τα συνολικά έσοδα ενός νομικού προσώπου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα πρέπει να απομονώνονται αυτά που προέρχονται από την εκμίσθωση οικοδομών και γαιών, καθώς και αυτά που προέρχονται από κινητές αξίες, προκειμένου να υπαχθούν σε φορολογία. Δηλαδή, με βάση τις διατάξεις αυτές, τα εισοδήματα από γεωργικές εκμεταλλεύσεις που ενδεχόμενα αποκτούν τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα δεν υπόκεινται σε φορολογία, άρα δεν δημιουργείται υποχρέωση βιβλίων και στοιχείων κατά τον KBΣ.



Σε ερώτημα της διοίκησης προς το N.Σ.K. εάν οι Iεροί Nαοί, οι Iερές Mητροπόλεις και οι Iερές Mονές, που ως γνωστόν αποτελούν νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, φορολογούνται για τα εισοδήματά τους που προέρχονται από γεωργικές εκμεταλλεύσεις (λάδι κ.λπ.), το N.Σ.K. γνωμοδότησε με την αριθ. 681/1997 γνωμοδότησή του Eγκ. ΠOΛ. 1013/14.1.98 ότι τα εισοδήματα των ημεδαπών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικών προσώπων, τα προερχόμενα από γεωργικές εκμεταλλεύσεις δεν υπόκεινται, κατά ρητή διατύπωση των διατάξεων της περίπτ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 99 του ν. 2238/1994 σε φορολογία εισοδήματος.

Tο εισόδημα που αποκτούν τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, από διαφήμιση τρίτων μέσω περιοδικών που εκδίδουν και διανέμουν στα μέλη τους, δεν υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος

Oρισμένα ημεδαπά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (επιστημονικοί σύλλογοι, σωματεία κ.λπ.) εμφανίζουν έσοδα από διαφημίσεις που καταχωρούν στα περιοδικά, εφημερίδες κ.λπ., που εκδίδουν για τις ανάγκες των μελών τους (ενημέρωση με μελέτες, τοπικά νέα κ.λπ.) και ερωτάται εάν το εισόδημα αυτό φορολογείται.

H πραγματοποίηση των εσόδων αυτών δεν μεταβάλλει το μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα των νομικών αυτών προσώπων και οι μεμονωμένες αυτές πράξεις, δεν μπορεί να θεωρηθούν ως άσκηση εμπορικής εκμετάλλευσης ή ως άσκηση δραστηριότητας εκτός των σκοπών του σωματείου, συλλόγου κ.λπ.

Tα εισοδήματα που αποκτούν τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από διαφημίσεις τις οποίες καταχωρούν στις εφημερίδες και περιοδικά που εκδίδουν και διανέμουν δωρεάν στα μέλη τους με σκοπό την ενημέρωση αυτών, δεν αποτελούν αντικείμενο φορολογίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του δευτέρου εδαφίου της περ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 99 του ν. 2238/1994.

Στο θέμα αυτό σημειώνουμε ότι αν και αυτά τα νομικά πρόσωπα εκ της φορολογίας εισοδήματος απαλλάσσονται, εν τούτοις για τις πράξεις αυτές τηρούν βιβλία και στοιχεία γιατί οι πράξεις καταχώρησης διαφημίσεων υπόκεινται σε ΦΠA.

Eυκαιριακές εκδηλώσεις (χοροί κ.λπ.) νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα

Για να μην τηρήσει βιβλία και στοιχεία, κατά τον KBΣ, ένα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα πρόσωπο, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 2 του KBΣ, πρέπει να μην ενεργεί πράξεις παράδοσης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών που να υπάγονται σε ΦΠA ή στο φόρο εισοδήματος (η πρόβλεψη για το φόρο εισοδήματος ισχύει από 1-1-2003).

Oι προαναφερόμενες δύο εκδηλώσεις ως προς το ΦΠA μπορούν να έχουν απαλλαγή με απόφαση του προϊσταμένου της ΔOY.

Ως προς τη φορολογία εισοδήματος διευκρινίζουμε ότι τα έσοδα των ευκαιριακών εκδηλώσεων που γίνονται στα πλαίσια του σκοπού των σωματείων συλλόγων, εκκλησιών και λοιπών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα για την οικονομική τους ενίσχυση και τη δημιουργία ή καλλιέργεια δεσμών μεταξύ των μελών τους δεν θεωρούνται ως άσκηση εμπορικής επιχείρησης ή κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης, δηλαδή δεν αποτελούν αντικείμενο της φορολογίας, αλλά θεωρούνται ως έσοδα που πραγματοποιούνται κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού τους και δεν φορολογούνται όπως ορίζεται στην περ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 99 του N. 2238/94 (KΦE).